Arthur Fleck và Joker: Hai nhân cách riêng biệt?
Todd Phillips có hai tiếng 18 phút để chứng minh cho khán giả tầm nhìn của ông. Lấy điểm bắt đầu là quãng thời gian thụ án khổ sở của Arthur sau khi ra tay giết tổng cộng sáu mạng người, bao gồm người dẫn chương trình nổi tiếng Murray Franklin. Câu chuyện bất ngờ chuyển hướng khi ta biết về sự tồn tại của một phiên tòa, nơi luật sư cho rằng nhân vật chính có thể thoát án tử nếu chứng minh được rằng Arthur Fleck và Joker là hai nhân cách hoàn toàn riêng biệt. Anh cần khiến bồi thẩm đoàn tin rằng kẻ đeo lên lớp hóa trang thực chất không phải mình, mà là một chiếc vỏ để che đi quá khứ bị bạo hành và bỏ rơi, một con quái vật sinh ra từ những chấn thương tâm lý.
Từ đây, thứ mà người xem cần chuẩn bị cho Joker: Folie à Deux là những phân đoạn tưởng tượng có độ dài lớn cùng tần suất khổng lồ, tập trung hoàn toàn vào những phòng giam bên trong nhà thương điên Arkham. Phim thiếu hẳn đi đám chuột cống, đống rác ngổn ngang, hay những con ngõ nhơ nhuốc. Thay vào đó là cơn ảo giác bất tận trong đầu gã hề. Nếu mong chờ vào sự trở lại của Gotham, của những ẩn dụ phản ánh giai tầng và bất công trong xã hội, khả năng cao bạn sẽ phải thất vọng. Vì cuộc chiến của nhân vật lúc này là cuộc chiến trong tâm trí, nơi gã cố tìm câu trả lời xem giữa một Joker được tôn vinh như một vị thánh và Arthur gầy yếu hèn, ai mới là nhân cách thật.
Điều này tạo ra vấn đề đầu tiên: đó là một thế giới thiếu chiều sâu. Sự thông cảm mà khán giả dành cho Arthur Fleck là một phần không nhỏ đến từ nỗi bức xúc chung dành cho những bất công của Gotham. Việc thiếu đi những tỷ phú như Thomas Wayne luôn giáo giảng cải cách khiến phim mất hẳn đi một góc nhìn thời sự giá trị. Đặc biệt, sau phần một, gã hề đã có một lượng lớn người hâm mộ, nhưng ở phần hai, giáo phái này trở nên yếu ớt một cách hài hước khi gây ồn ào nhiều hơn là tác động thực sự đến các quyết định quan trọng của phim, chỉ trừ hành động bộc phát ở hồi cuối.
Một bối cảnh hiện lên thiếu chiều sâu
Không rõ đạo diễn Todd Phillips đang muốn châm biếm rằng vị thần được ca tụng Joker thực chất chỉ là hư danh, hay đã bỏ quên hoàn toàn những người thấp cổ bé họng mà gã đại diện. Nhưng kể cả là một trong hai, việc phớt lờ yếu tố chính dẫn đến sự sa ngã của Joker khiến gã đôi khi trở nên tầm thường. Chưa hết, với bối cảnh được đặt gọn trong Arkham, những phân đoạn Arthur bị đánh đập cũng sẽ không mang lại sức nặng như khi anh nằm thoi thóp trong con ngõ nhỏ trên phố. Bởi vì ta đều đã biết, tại đây chỉ có những kẻ tội phạm tâm thần và đám cai ngục côn đồ.
Mình cũng đã tưởng việc lấy bệnh viện làm trung tâm là nhằm mục đích phê phán cơ sở vật chất yếu kém mà chính quyền thành phố dùng để đối xử với những cá nhân bị ảnh hưởng tâm lý. Nhưng kể cả vậy, thì các phạm nhân ở cạnh Arkham hay những kẻ cầm dùi cui cũng không được khai thác sâu. Không có hình ảnh giới cầm quyền, cũng không khai thác cuộc đời của những người dân nhỏ bé cùng thực trạng tại Gotham. Quả thật, Folie à Deux thiếu đi chiều sâu mà năm năm trước nó đã từng làm rất tốt.
Có ai thấy đám cai ngục quá thiển cận không, khi dám động tay động chân với Arthur ngay trước đêm anh hầu tòa? Chẳng phải chỉ cần một lời nói trước truyền thông của Joker, hàng trăm kẻ sùng bái cực đoan sẽ truy sát những cai ngục đó? Đám đông điên rồ đã ở đâu khi vị thánh của họ cần?
Mọi thứ còn trở nên ngô nghê hơn trong phiên xét xử Arthur khi, giống như thẩm phán nói, Joker đã thực sự biến đây thành một gánh xiếc. Đành rằng có thể hiểu phim đang muốn lên án truyền thông qua hình ảnh lặp đi lặp lại của những chiếc tivi và cánh báo chí luôn luôn vây quanh như kền kền đói. Họ không quan tâm ai là kẻ giết người, có tội hay vô tội, mà chỉ muốn có mặt Joker lên sóng để lấy lượt xem.
Nhưng sau cùng, vì một bối cảnh bó hẹp quá thiếu tính liên hệ, phim trở nên phiến diện và đơn thuần là cho Joker ở chỗ bẩn thỉu nhất, gặp nhiều người xấu nhất, ăn đòn nhiều nhất có thể. Và hắn chỉ còn cách duy nhất là bấu víu vào những giấc mơ hoang đường.
Nhạc kịch đã "phá huỷ" nhịp phim như thế nào?
Bằng một cách không rõ là vô tình hay cố ý, tất cả các ca khúc trong phim đều được hát theo cùng một kiểu. Bắt đầu với đoạn slow motion, theo đó là tiếng não nề của Lady Gaga hoặc Joaquin cùng với thuốc trong cơn điên đầu tiên, cả hai có với nhau không khí lãng mạn được làm cực tốt. Tình tứ lẫn đau buồn, đến lần thứ hai, thứ ba vẫn cùng khuôn mẫu, có thể tạm chấp nhận. Nhưng đến khi công thức này lặp lại đến lần thứ tư, thứ năm, thì thật sự mình đã mất kiên nhẫn và mong cho tempo tăng lên để phần vũ đạo sớm kết thúc.
Đã vậy, trừ ca khúc có tên nhân vật tiêu đề và cảnh ta đã thấy trong trailer khi hắn lấy búa đập đầu thẩm phán, còn lại gần như đều là các ca khúc nhạc tình, truyền tải đúng một nội dung duy nhất: đó là nỗi lòng Joker dành cho Harley Quinn rằng cô là ánh sáng mới của đời gã. Không phải cứ hát nhiều là sẽ thành phim nhạc kịch, và thứ phim thiếu là dùng những giai điệu đó đẩy câu chuyện về phía trước. Cả hồi hai của phim gần như không có chút tiến triển nào, cứ quẩn quanh giữa những điệu nhảy hoang tưởng lặp đi lặp lại, chỉ để cho ta thấy sự tương phản giữa hiện thực tàn khốc và những khát khao yêu thương đời thường, giữa sự phân vân trở thành Joker hay hoàn lương.
Về loại Arthur, đều là những thứ khán giả đã thuộc nằm lòng sau khi xem phần đầu tiên. Tại sao phải hát thêm một dổ các khúc kinh điển khác để nhắc lại các vấn đề cũ? Chẳng phải Arthur cũng đã từng tự vấn đến nát lương tâm trước khi khoác lên mình danh tính Joker hay sao? Vậy phần thứ hai này có nhiệm vụ gì?
Với tất cả những điều trên, thứ duy nhất ta có thể tán dương ở phần nhạc kịch của phim là những khung hình đẹp như tranh. Bố cục, màu sắc được sử dụng đầy ý đồ, cùng một màn trình diễn điểm 10 như thường lệ của Joaquin Phoenix. Anh vẫn chứng minh rằng mình là một trong những diễn viên tài năng nhất của thế kỷ 21 khi bắt người xem không thể rời mắt khỏi bất kỳ cảnh phim nào. Mỗi bước chân, mỗi câu thoại đều được nam diễn viên đo ni đóng giày, không quá đà nhưng cũng không kém phần bi thương.
Kết luận: Một phần hậu truyện còn nhiều điểm trừ
Với tất cả những điều trên, thứ duy nhất ta có thể tán dương ở phần nhạc kịch của phim là những khung hình đẹp như tranh. Bố cục, màu sắc được sử dụng đầy ý đồ, cùng một màn trình diễn điểm 10 như thường lệ của Joaquin Phoenix. Anh vẫn chứng minh rằng mình là một trong những diễn viên tài năng nhất của thế kỷ 21 khi bắt người xem không thể rời mắt khỏi bất kỳ cảnh phim nào. Mỗi bước chân, mỗi câu thoại đều được nam diễn viên đo ni đóng giày, không quá đà nhưng cũng không kém phần bi thương. Kể cả khi phần lớn thời lượng là phim có phần hơi phí phạm tài năng của Phoenix và Gaga khi không làm được điều gì mới mẻ, cả hai vẫn là ánh sáng của phần hậu truyện này.
Việc Harley trở thành nhân vật nắm giữ vận mệnh cho Joker là một nước đi có phần an toàn. Và cuối cùng, tất cả số phận của Gotham hay Arkham không còn quan trọng bằng ánh mắt Harley và những khúc hoan ca tôn vinh tình yêu của Joker.
