Brutalism: Nghệ Thuật Thô Mộc Hay Thô Bạo?
Brutalism – trường phái kiến trúc gây tranh cãi với những khối bê tông thô ráp, hình khối đồ sộ – không chỉ là phong cách xây dựng mà còn là ẩn dụ cho những vết nứt trong hành trình sáng tạo của con người. Bộ phim The Brutalist (2024) đã khéo léo khai thác chủ đề này thông qua góc nhìn của một kiến trúc sư Do Thái hậu Thế chiến, mang đến câu chuyện đa tầng về nghệ thuật, lịch sử và sự tồn tại.
Từ Bê Tông Đến Màn Ảnh: Sự Song Hành Của Hai Thế Giới
Xuất phát từ thuật ngữ Pháp "béton brut" (bê tông thô), Brutalism nổi lên như tuyên ngôn phản kháng chống lại sự hoa mỹ giả tạo. Những công trình như Unité d'Habitation của Le Corbusier hay Barbican Estate ở London trở thành biểu tượng cho triết lý "chân thực đến phũ phàng". Trong phim, kiến trúc sư László – người sống sót sau Holocaust – mang theo tinh thần này đến nước Mỹ, nơi ông đối mặt với nghịch lý: Liệu sự thô mộc trong thiết kế có che giấu vết thương tâm lý từ quá khứ?
The Brutalist: Bi Kịch Của Kẻ Sáng Tạo
Bộ phim dài 215 phút chia làm hai chương: The Enigma of Arrival và The Hardcore of Beauty, phản ánh hành trình từ hy vọng đến tuyệt vọng của nhân vật chính. Cảnh quay László vật lộn với dự án trung tâm cộng đồng tại Philadelphia – nơi kết hợp thư viện, nhà hát và khu thể thao – trở thành ẩn dụ cho sự giằng xé giữa lý tưởng nghệ thuật và sự tàn nhẫn của thương trường. Chi tiết khoảng nghỉ 15 phút giữa phim không chỉ là thủ pháp điện ảnh mà còn nhắc đến lịch sử các rạp chiếu phim cổ điển, nơi khán giả có thời gian thấm dần câu chuyện.
Di Sản Từ Trường Bauhaus Đến Chủ Nghĩa Hiện Đại
Xuất thân từ trường Bauhaus Đức – cái nôi của chủ nghĩa hiện đại – László mang trong mình mâu thuẫn không hồi kết. Trong khi Bauhaus đề cao công năng và sự tối giản ("less is more"), Brutalism lại phá vỡ quy tắc bằng cách phô bày vẻ thô ráp của vật liệu. Bộ phim khắc họa rõ nét cuộc đối đầu giữa hai triết lý này qua những cảnh đối thoại căng thẳng với nhà thầu xây dựng Harrison, đại diện cho chủ nghĩa thực dụng kiểu Mỹ.
"Kiến trúc không phải thứ để ngắm nhìn, mà là không gian để sống – nhưng liệu ta có đang tồn tại hay chỉ đang chịu đựng?" - László trong The Brutalist
Vết Nứt Giữa Lý Tưởng Và Hiện Thực
Sự xuất hiện của Tân Brutalism (Neo-Brutalism) trong những năm 2020 – với các công trình như Viện Nghiên cứu Sinh học Salk – chứng minh sức sống dai dẳng của trường phái này. Nhưng câu hỏi từ bộ phim vẫn ám ảnh: Liệu sự thô ráp trong nghệ thuật có phải là cách chúng ta đối mặt với những tổn thương lịch sử, hay chỉ là sự lãng mạn hóa nỗi đau? Cảnh kết khi László già nua ngồi xe lăn giữa công trình chưa hoàn thiện, lắng nghe cháu gái Zofia diễn thuyết về di sản của mình, để lại dư vị chua xót về cái giá của sự sáng tạo.
Kết: Brutalism Trong Thời Đại Mới
Từ những tòa nhà bê tông ở Đông Âu đến các tác phẩm điện ảnh đương đại, Brutalism vẫn thách thức cách chúng ta định nghĩa cái đẹp. Như lời nhân vật Zofia: "Chúng ta xây dựng không phải để che giấu những vết sẹo, mà để chúng kể câu chuyện của chính mình". Dù bị gọi là thô mộc hay thô bạo, trường phái này vẫn tồn tại như lời nhắc nhở về sự phức tạp không thể thuần hóa của nghệ thuật.
